Ik scrolde gisteren door mijn Facebook en zag bij één van mijn vrienden Guido Everaert, plots de titel: “burn-out bij ambtenaren, yeah right”. Even geloofde ik dat de titel gewoon een eyecatcher was en dat de inhoud een heel andere nuance zou leggen. Maar al snel kwamen de woorden hard aan. Hoe meer ik verder las, hoe stiller ik werd. Verdriet kwam naar boven, even voelde ik me bij mijn keel gegrepen.
Guido je bent een man naar mijn hart. Regelmatig heb ik me tijdens jouw lezingen laten inspireren . Ik geloof in het concept dat je een verhaal moet brengen aan de mensen. Een verhaal werkt beter dan holle woorden… een verhaal raakt. Maar gisteren stak je een virtueel mes door mijn (ambtenaren)hart.
Je woorden bleven de hele avond en nacht nazinderen. Want ik ben zo een ambtenaar die ooit een burn-out heeft gehad. Of moet ik zeggen heeft? Ik ben er immers van overtuigd dat het een ziekte is die nooit volledig uit je lijf zal gaan. Het is iets wat ik voor de rest van mijn leven met me meeneem, want mijn burn-out heeft mij ook gemaakt tot de persoon die ik vandaag ben. Ik ben diep gegaan… en nochtans lieve Guido…. Ik ben zo een ambtenaar met het perfect gestructureerde leven.
Ik ben een jonge gemotiveerde ambtenaar. Ik ben zelfs de hipste ambtenaar van de 21ste eeuw. En toch ben ik wat jij definieert als de zelfstandige: een jonge creatieveling die woekert met mijn talent, tijd en mogelijkheden. Ook ik worstel om facturen betaald te krijgen. Ook ik probeer maar gewoon te overleven in een maatschappij die altijd maar meer en meer verlangt. En net zoals ik de keuze heb gemaakt om ambtenaar te worden, maakt een zelfstandige de keuze om zelfstandig te zijn. Of mag ik als ambtenaar niet beschikken over creatief innovatief talent? Heb ik dan als ambtenaar niet het recht om een burn-out te hebben?
Ik werd vooral heel droevig van je woorden omdat je jammer genoeg de woorden aanhaalt die veel mensen denken. De woorden die het voor mij nog moeilijker gemaakt hebben om aan mezelf toe te geven dat ik een burn-out had. De woorden die ervoor gezorgd hebben dat ik me ging schamen. Een ambtenaar? Komaan die heeft toch geen klagen?
Lieve Guido, ik ben zeker niet de enige ambtenaar die met deze ziekte te maken heeft gehad. Want dat is het… een ziekte. Een ongeneselijke ziekte. Ik begrijp je column wel. Er moet inderdaad anders gewerkt worden. De zaken moeten efficiënter aangepakt worden en we moeten vooral stoppen met zo in hokjes te denken. Maar daar zit nu net het fundamentele probleem. Je hebt een massa gemotiveerde ambtenaren die weg willen uit de hokjes. Die creatief willen zijn. Die willen innoveren. Die vooruit willen gaan. Maar ze botsen tegen muren. En ze blijven botsen. Tot er bijna niets meer van overblijft. Dan besluiten ze over de muur heen te vliegen. Maar de vleugeltjes worden geknipt. Dan beginnen ze maar te roepen en te schreeuwen zodat iedereen het horen zou. Maar dan worden de snaveltjes toegebonden. Tot ze braaf in de lijn gaan lopen. De lijn van de ambtenarij. Dit is het lot van velen.
Dan hoor ik mensen zeggen: Stap er dan uit! Maar dat is het nu net. Je hebt enerzijds de gouden kooi. Wat jij het perfect georganiseerd bestaan noemt, met vooraf bepaalde aantal uren, werk aan een vooraf vastgelegd loon, met ruimschoots dagen verlof en recuperatie,… Ik ben het er helemaal mee eens dat als je niet tevreden bent in het systeem, je er maar uit moet stappen. Maar de consequentie is wel dat je het dak boven je hoofd niet verder kan afbetalen, want bij het verlaten van de kooi val je zonder inkomen. En probeer maar na een aantal jaren als ambtenaar je kwaliteiten ergens anders te verkopen. Je stoot op tegen heel wat vooroordelen, want ja… “je kan de overheid niet vergelijken met het werk dat je hier gaat doen hoor mevrouw”.
Anderzijds heb je de mensen die tegen beter weten in blijven geloven in het feit dat het systeem moet veranderen en op een dag ook zal veranderen. Dit zijn de mensen die elke dag met kleine stapjes proberen vooruit te gaan. Het zijn de mensen die een log systeem in beweging proberen te krijgen. En voor die eenzame strijders zou het leuk zijn mocht de media eens wat positieve zaken van de ambtenarij in het daglicht plaatsen. Geef eens wat aandacht aan de projecten binnen de overheid die ervoor zorgen dat, met de middelen die we krijgen, de werking optimaler en efficiënter verloopt? Laat eens die ambtenaren zien die bruisen van het nodige talent, talent in eigen huis, zodat niet alles via dure aanbestedingen moet verlopen. Er zijn bewijzen genoeg van grote overheidsdiensten die volop aan het moderniseren zijn en waar er al veel meer gedaan wordt met minder middelen en toch nog op een efficiënte manier. En neen dan heb ik het niet alleen over de voortrekker FOD Sociale Zekerheid (want is het niet eenvoudig van telkens in hetzelfde succespotje te gaan roeren). Maar ga ook eens een kijkje nemen bij de FOD Financiën, de FOD Economie, FOD Mobiliteit, De Vlaamse Overheid,… En verloopt alles perfect bij deze organisaties? Zeer zeker niet. Maar kijk is naar welke vooruitgang gemaakt is, ipv te blijven focussen op wat slecht gaat? Het ziekteverzuim bij de FOD Financiën is dit jaar nog maar eens gedaald. En toch… doen we meer met minder hoor Guido. Maar we leren efficiënter werken. We krijgen de mogelijkheid om van thuis uit te werken. We werken tijds- en plaatsonafhankelijk. Dit zorgt ervoor dat onze creatieve talenten niet worden opgebrand. Dit zorgt ervoor dat onze gemotiveerde medewerkers niet gedemotiveerd geraken door die enkelingen die hun strijd moeilijker maken.
Waarom zetten we die positieve projecten eens niet in de verf? We ontbreken wat Van Massenhoves bij de overheid, dat is waar. Een aantal managers met wat meer PR-skills en het lef om te zeggen dat we goed bezig zijn. Vaak durven we dit niet… want elk klein foutje dat er dan gemaakt wordt, word je dubbel op afgerekend. Maar mogen wij als overheid dan geen fouten maken? Hoe kunnen we dan leren? Hoe kunnen we dan verder ontwikkelen?
En wat doen we dus… we werken in stilte verder.
De eenzame strijders botsen intern tegen muren en extern tegen vooroordelen. Daardoor krijgen ze een burn-out, lieve Guido. Stuk voor stuk zijn het gemotiveerde, vaak perfectionistische, mensen die alleen maar ontgoocheld werden in hun idealisme. Steun van buitenaf zou veel betekenen en zou ook meer en meer ambtenaren terug stimuleren om niet op te geven en hen opnieuw doen geloven in “wij zijn er ten dienste van”. Want “civil servant” is een job waar in veel landen met respect naar wordt omgekeken. Wij ambtenaren… wij kruipen in ons schaamhoekje.
Dus lieve Guido en alle lieve mensen die geloven dat een ambtenaar nooit geen burn-out kan krijgen, ik nodig jullie uit om 1 voor 1 eens te luisteren naar de verhalen van de ambtenaar die wel nog fier zijn op hun job. Om te luisteren naar de mensen die ervoor gekozen hebben om het algemeen belang te dienen. Maar ook naar die mensen die al te vaak tegen muren botsten. Ik nodig je uit te luisteren naar mensen die ook vinden dat het allemaal wat simpeler, directer en juister kan. Maar die jammer genoeg geen gehoor vonden. Misschien moet de media eens proberen om de positieve zaken van de ambtenarij in het daglicht te plaatsen. In plaats van steeds aandacht te geven aan die enkeling die de boel verziekt. Het zou onze strijd minder eenzaam maken. En wie weet komt er dan een dag dat we gewoon zonder schaamte weer kunnen zeggen “Ik ben een ambtenaar”.
#IAMbtenaarProudtoBE
Geachte,
Dank u wel voor deze publikatie! Ik ben zelf ambtenaar en bijna twee maanden thuis met een burnout.
Deze situatie is enorm moeilijk en botst continu met het onbegrip van vele mensen, waaronder familier en vrienden. De ambtenarij heeft me kapot gemaakt, maar net zoals u kan ik het gouden kooi niet verlaten om financiele redenen… Wanneer ik weer sterk genoeg ben om terug te keren weet ik niet… Maar dankzij u weet ik dat ik me eigenlijk niet hoef te schamen…
Dank u!!!
Lieve Kathleen,
je moet je zeker niet schamen. Burnout is een vreselijk slopende ziekte voor je lichaam. Neem dus je tijd om je kracht terug te vinden.
En je zal zien dat deze burnout je niet kapot maakt. In tegendeel, het gaat je wellicht sterker maken, je gaat op een heel andere manier naar de wereld kijken. je leert op een andere manier met je energie omgaan.
Maar, je blijft ook wel gevoeliger. Omdat je weet hoe zwaar de gevolgen kunnen zijn.
Sterkte in je strijd.
Knuffel.
Goeie!
merci 😉
Inderdaad een mooie reactie. Ik ben ervan overtuigd dat een meer flexibele werkomgeving en werksituatie binnen de ambtenarij, gecombineerd met een focus op talent en doelgerichte inzet, eerder dan loutere bureaucratisering, heel wat burn-outs zouden tegengaan. Het ergste voor een gedreven ambtenaar die zich met geestdrift inzet voor het algemeen belang, zijn immers die bureaucratische muren. Laat je reactie een opsteker zijn voor die generatie die het daar terecht moeilijk mee heeft.
Hallo Tom,
Dank voor je reactie. Ik hoop inderdaad dat het steun heeft mogen zijn voor vele personen die zich vaak in de kou voelen staan. Guido heeft alvast een nieuwe (meer genuanceerde) blog gepubliceerd. Dat op zich is een opsteker!
http://www.preventburnoutbelgium.be/
http://m.relifecoaching.be/
Hallo,
bedankt voor de links, maar mijn strijd tegen een burnout die ben ik al even voorbij. Dat is dan ook niet de insteek van dit artikel. Het was vooral een reactie op alle mensen die een burnout bagatelliseren, beweren dat een burn-out een ziekte is die niet bestaat of personen die niet beseffen dat zij soms aan de basis staan van deze ziekte.
Vriendelijke groeten,
Sara Jane
Beste Sara Jane,
Vooreerst burn-out is een echte ziekte. (punt) Hiervoor zijn er ondertussen voldoende medische en psychologische studies die dit onmiskenbaar aanduiden met klinische indicatoren etc. De strijd voor erkenning is gestreden.
Ik wil 2 bedenkingen formuleren bij je artikel:
Vooreerst de oorzaken zaken zijn zelden-of-nooit eenduidig of komende vanuit één bron, mn het werk. Meestal merk je een scala van oorzaken met één gemeenschappelijke en cumulerende factor: overbevraging van het individu op fysiek, psychologisch, moreel etc vlak. Wij allen (zelfstandigen, ambtenaren, vrouw-man, etc) moeten allemaal een fantastisch leven hebben dat we continu posten of FB, we hebben allemaal fantastisch drukbezette kinderen-met-10-hobby’s , we ‘doen’ uiteraard ook aan cultuur, we zijn ruimdenkend en willen ons niet laten betrappen om enig “conservatisme”, we hebben een fantastisch sexleven (bij voorkeur “boven het landelijke gemiddelde”) en bij dit alles ook nog eens een verrijkende-talent-ontwikkelende-carriere-waarin-je-je-ding-kan doen. Waarschijnlijk ben ik nog een paar dingen vergeten 😉
De bron van burnout kan/ mag je zelden zoeken alleen in het werk. De perceptie van “het werk als oorzaak” die vandaag actief gecreeerd wordt in media (mede door vakbonden en zelfs ministers) draagt geenzins bij tot het vinden van een werkelijke oplossing. Want zelfs al komt er een aangepaste leiderschapstijl, aangepaste job, aangepaste … en de anderen bronnen blijven onaangeroerd, vervalt de persoon weer snel. Vaak is de druk ook zelfopgelegd vanuit een fout begrepen “verplichtingsgevoel”.
Bijkomend, wil ik het ook hebben over de “gouden kooi” waaruit je niet zou kunnen ontsnappen “omwille van financiele verplichtingen”. Ook dit is een keuze en vooral ook een zinsbegoocheling.
Als je jezelf beschrijft en jong, dynamisch, creatieve 21e eeuwse ambtenaar/ werknemer dan heb je objectief een massa opties op de arbeidsmarkt. De aangehaalde negatieve percepties over ambtenaren, kan je vinden over alle beroepsgroepen/ -sectoren. Kies zelf om hier uit te stappen.
Als “uitgetreden vastbenoemd ambtenaar” ken ik het valse riedeltje dat graag en regelmatig opgevoerd wordt in de administraties al te goed. Maar het mag/ moet ook gezegd; het is nonsens, het is vorm van gemakzuchtig zelfbeklag. Dit in vraag stellen is pas het echte taboe doorbreken in de administraties; het doorprikt (ook) de psychologisch comfortabele ‘slachtofferpositie’ als ambtenaar (vakbond).
Ik kan je garanderen vanop de 1ste lijn in HR, als ex-ambtenaar: “Er zijn er een massa opportuniteiten buiten de ambtenarij”. In de gouden kooi zitten (voor totale ontslagbescherming, gecummuleerde ziektedagen, hoge pensioen etc) is een keuze die je zelf maakt. De ambtenarij is ook een perfect geode keuze, maar maak ze bewust en niet als een ‘slachtoffer’ omdat je moet.
Maw ik wil vooral reageren tegenover het fatalisme, en tevens ook dat er “schaamte” nodig zou zijn om ambtenaar (#proudtobe_xxx). Een trotse ambtenaar zijn is ook een keuze.
Tot slot, dit is geen “culpabilisering van burnout” maar wel oproep tot zelfbewustzijn keuzes durven maken en de consequenties ervan bewust aanvaarden.
Veel succes in je herstel en zoektocht.
Ik ben het met je eens, dat haal ik ook zelf aan in mijn artikel.
anderzijds… als elke jonge, dynamische, creatieve ambtenaar het schip verlaat gaat er nooit verandering komen. Dat zou ook zonde zijn ;).
Hey Sara,
Ik ben ook een ambtenaar die een burn-out heeft gehad drie jaar geleden en waar ik tot op vandaag nog steeds de gevolgen draag.
Jij hebt het perfect verwoord.
Groetjes
Wauw, dat is perfect verwoord. Ik kreeg bijna twee jaar geleden te kampen met buren-out. Ik was 32, ambtenaar en vond mijn job eigenlijk ook leuk om te doen. Thuis had ik alles wat ik wou. Hoe kon dat dan? Dat was een vraag die ik mezelf heel vaak stelde maar die ik ook van anderen kreeg: ‘maar allé, je hebt toch alles wat je moet hebben?’. Geloof me, op zo’n moment heb je geen behoefte aan dergelijke reflecties. Ik blijf ervan overtuigd: het feit dat je een buren-out krijgt, heeft niets te maken met de job die je uitvoert. Of je nu zelfstandige, ambtenaar, arbeider of wat dan ook bent. Zelfs kinderen kunnen erdoor getroffen worden! Het gaat erom hoe je als persoon omgaat met de dingen die rond je gebeuren. Je moet heel sterk in je schoenen staan om in deze maatschappij mee te kunnen draaien. Helaas zijn we niet allemaal met dat sterke gen even eerlijk bedeeld. Mijn grote hoop is om het taboe rond burn-put de wereld uit te helpen. Zolang er disbelievers zijn, is de ziekte dubbel zo zwaar om te dragen.
Bedankt voor je feedback!
Prachtig geformuleerd. En ja, er zijn vele ambtenaren, zoals Sara-Jane, die met heel veel inzet, het beste van hun job maken! Maar daar niet vaak genoeg een pluimpje voor krijgen.
Bedankt Edwin 🙂